Οι Ψυχογενείς Σεξουαλικές Δυσλειτουργίες δεν επιτρέπουν στο άτομο τη σεξουαλική ευχαρίστηση ή ακόμα και την επαφή. Σε όλα τα στάδια της σεξουαλικής δραστηριότητας -επιθυμία, διέγερση, οργασμό και λύση – είναι πιθανόν να εμφανιστούν δυσλειτουργίες που οφείλονται σε ψυχολογικούς παράγοντες. Δυστυχώς βέβαια στην πλειοψηφία των περιπτώσεων τα ψυχολογικά αίτια αμελούνται και το βάρος δίνεται  σε πιθανά ιατρικά ή οργανικά αίτια όπως ορμονική διαταραχή, παρενέργειες φαρμάκων ή κάποια πάθηση του ουροποιητικού συστήματος.

Οι πιο συχνές σεξουαλικές δυσλειτουργίες στους άντρες είναι:

  • η στυτική δυσλειτουργία
  • οι διαταραχές εκσπερμάτωσης και
  • η μειωμένη σεξουαλική επιθυμία

Η στυτική δυσλειτουργία είναι η αδυναμία επίτευξης ή διατήρησης στύσης. Τα αίτια αυτής της διαταραχής ποικίλλουν και μπορεί να είναι ψυχολογικά, οργανικά ή ένας συνδυασμός και των δύο. Σε ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό η αιτιολογία είναι ψυχογενής και μπορεί να  θεραπευτεί ικανοποιητικά με την χρήση κατάλληλων Γνωστικών και Συμπεριφορικών τροποποιήσεων και τεχνικών .

Οι διαταραχές εκσπερμάτωσης περιλαμβάνουν την πρόωρη, την ανικανότητα και την παλίνδρομη εκσπερμάτωση.

Αιτιολογικοί παράγοντες των διαταραχών αυτών περιλαμβάνουν:

  • Έλλειψη γνώσεων – εμπειρίας σχετικά με τη σεξουαλική πράξη
  • Ενδοψυχικοί παράγοντες (άγχος, ενοχή, κατάθλιψη)
  • Δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις (προβλήματα γάμου, μη ανταπόκριση του συντρόφου)

Η Γνωστική- Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία συμβάλλει στον εντοπισμό των ψυχολογικών παραμέτρων που συμβάλλουν αρνητικά στη σεξουαλική πράξη. Μια τέτοιου είδους παρέμβαση βοηθάει το άτομο να αναγνωρίσει πιθανά βιώματα, σκέψεις, συναισθήματα, αντιλήψεις και βαθύτερες πεποιθήσεις για τη σεξουαλική ζωή του καθώς και την επιρροή τους σε αυτήν που οδηγούν σε μια συγκεκριμένη συμπεριφορά. Η ύπαρξη ενδοψυχικών συγκρούσεων διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο και επηρεάζει σημαντικές ψυχικές λειτουργίες εφόσον προκαλεί έντονο άγχος και μπορεί να οδηγήσει σε ψυχοσωματικά συμπτώματα που επηρεάζουν τα αντίστοιχα όργανα του σώματος κατά την ερωτική επαφή.

Τα πιο συχνά αίτια των ψυχογενών σεξουαλικών δυσλειτουργιών είναι οι Αγχώδεις και οι Συναισθηματικές Διαταραχές. Στους άνδρες το άγχος προκαλεί μείωση στα επίπεδα της τεστοστερόνης που ευθύνεται για την ρύθμιση της συμπεριφοράς κατά τη σεξουαλική επαφή. Το άγχος προκαλεί συχνά απώλεια του ελέγχου. Ως αποτέλεσμα μειώνεται και η διάθεση για σεξ, μια από τις πιο σημαντικές και κύριες αιτίες στυτικής δυσλειτουργίας που μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρη εκσπερμάτωση. Επιπρόσθετα, ένα από τα κύρια διαγνωστικά κριτήρια της κατάθλιψης είναι η μειωμένη σεξουαλική επιθυμία αλλά και η απώλεια της λίμπιντο. Μέχρι και 86% των πασχόντων από κατάθλιψη που δεν βρίσκονται σε φαρμακευτική αγωγή μπορεί να εμφανίσει κάποιου είδους σεξουαλική διαταραχή όπως μειωμένη σεξουαλική επιθυμία, διέγερση, ή / και δυσκολία στον οργασμό. Υπάρχει σίγουρα μια αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στην κατάθλιψη και τη στυτική δυσλειτουργία. Η μέτρια ή η βαριά κατάθλιψη ή η χρήση ορισμένων αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, μπορεί να προκαλέσουν τη στυτική δυσλειτουργία. Αλλά και η στυτική δυσλειτουργία μπορεί ανεξάρτητα και από μόνη της, να προκαλέσει ή να επιδεινώσει την κατάθλιψη.

Άλλες αιτίες μπορεί να περιλαμβάνουν τραυματικές εμπειρίες όπως παρενόχληση ή κακοποίηση αλλά και η αίσθηση της αρνητικής εικόνας του σώματος συμβάλλουν στην ανάπτυξη μιας ψυχοσεξουαλικής δυσλειτουργίας.

Προβλήματα σχέσης και επικοινωνίας ανάμεσα στο ζευγάρι παίζουν αναμφισβήτητα καθοριστικό ρόλο στη σεξουαλική του ζωή. Συνήθως, αυτό που παρατηρείται αρχικά είναι η απουσία επιθυμίας για επαφή, σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να παρουσιαστούν και άλλες δυσλειτουργίες, όπως στυτική δυσλειτουργία ή πρόωρη εκσπερμάτωση στον άντρα.

Σε άλλες περιπτώσεις η έλλειψη σεξουαλικής ενημέρωσης, διαπαιδαγώγησης ή και η σεξουαλική εμπειρία των δύο συντρόφων ευθύνονται για την εμφάνιση μιας δυσλειτουργίας. Πολλοί ‘μύθοι’ επίσης έχουν δημιουργήσει γνωστικές και συμπεριφορικές διαστρεβλώσεις και μπορεί να οδηγήσουν σε δυσκολίες και προβλήματα τόσο στην απόδοση αλλά και στην ικανοποίηση κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.

Σημαντικοί είναι επίσης και ορισμένοι εν δυνάμει λανθασμένοι τρόποι συμπεριφοράς κατά τη διάρκεια της επαφής, οι οποίοι μπορούν να δημιουργήσουν δυσλειτουργίες. Ένας από αυτούς είναι η έντονη τάση αυτοπαρατήρησης κατά τη διάρκεια της επαφής και, παράλληλα, βέβαια αξιολόγησης των επιδόσεων.

Τέλος, το άγχος επίδοσης και ο φόβος αποτυχίας κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής είναι σημαντικοί ανασταλτικοί παράγοντες. Είναι σημαντική η προσέγγιση της σεξουαλικής επαφής χωρίς ‘άγχος αποτυχίας’ και χωρίς τη σωρεία αρνητικών σκέψεων και παρατηρήσεων που αναπόφευκτα καταστρέφουν την ευχαρίστηση που επικρατεί τη συγκεκριμένη στιγμή. Το σεξ εξάλλου δεν αποτελεί μια πρακτική ή ‘μηχανική’ δραστηριότητα στην οποία αναμένεται ένα ‘καλό’ ή ‘κακό’ αποτέλεσμα! Το σεξ αποτελεί ίσως μια από τις λίγες δραστηριότητες στις οποίες το αποτέλεσμα δεν έχει καμία απολύτως σημασία!

Οι Συμπεριφορικές τεχνικές σε συνδυασμό με Γνωστικές έχουν ως στόχο την βελτίωση στη σχέση μεταξύ των δύο συντρόφων που επηρεάζουν τη σεξουαλική επαφή μέσω μιας πιο λειτουργικής επικοινωνίας και την επίλυση των διαπροσωπικών προβλημάτων. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της ψυχοεκπαίδευσης και της αξιολόγησης των επιθυμιών και των σκέψεων πάνω στη σεξουαλική πράξη των δύο συντρόφων.

Πριν την έναρξη της Ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης είναι σημαντική η κλινική εξέταση και η λήψη ψυχιατρικού και ιατρικού ιστορικού αλλά και οι απαραίτητες εργαστηριακές εξετάσεις από Ουρολόγο-Ανδρολόγο προκειμένου να αποκλειστούν παθήσεις που χρειάζονται φαρμακευτική αγωγή ή αποκλειστική ιατρική παρακολούθηση.

Η σεξουαλική δραστηριότητα αποτελεί μια αμιγώς ψυχοσυναισθηματική λειτουργία. Η ψυχική ευεξία, η συναισθηματική κατάσταση, η αυτοεκτίμηση, η επικοινωνία αποτελούν κινητήριο δύναμη της όλης διαδικασίας. Ως εκ τούτου, η σεξουαλική δραστηριότητα επηρεάζεται από όλους εκείνους τους παράγοντες που θα μπορούσαν να διαταράξουν αυτή την ψυχική δυναμική και αλληλεπίδραση και να δημιουργήσουν μια κατάσταση άγχους, αμφισβήτησης, αρνητικής εικόνας, αυτοκαταστροφικών σκέψεων κοκ.