Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του προστάτη;

Πρόκειται για µία αρκετά κοινή µορφή καρκίνου, καθώς αποτελεί τη δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες µετά από τον καρκίνο του πνεύµονα.

Η συχνότητα εµφάνισης του καρκίνου του προστάτη έχει άµεση σχέση µε την ηλικία. Υπολογίζεται από νεκροτοµικές µελέτες ότι η συχνότητα της νόσου είναι 10% στην ηλικία των 60, 20% στην ηλικία των 70 ετών, ενώ φαίνεται ότι στους προστάτες ανδρών 80 ετών υπάρχουν εστίες καρκίνου του προστάτη σε ποσοστό πάνω από 50%!

Στην Ευρώπη αναφέρθηκαν 123.000 νέοι ασθενείς το 1992 και 406.000 νέοι ασθενείς το 1996. Η Ελλάδα είναι η πρώτη Μεσογειακή χώρα στη συχνότητα του καρκίνου του προστάτη.

Ο αριθµός των συγγενών ενός άνδρα που προσβλήθηκαν από Καρκίνο του Προστάτη καθώς και η ηλικία εµφάνισης της νόσου σε αυτούς, είναι καθοριστικοί παράγοντες για τον κίνδυνο κάποιου να αναπτύξει καρκίνο του προστάτη. Γενετικές µελέτες σε ΗΠΑ και Σουηδία έδειξαν ισχυρή συσχέτιση της νόσου µε βλάβες στα χρωµοσώµατα 1,13 και17.

Πόσο απειλητικός είναι ο καρκίνος του προστάτη για τη ζωή;

Είναι ένας κακοήθης όγκος που συνήθως µεγαλώνει αργά σε σχέση µε άλλους καρκίνους , καθώς οι εξαλλαγές στα κύτταρα µπορεί να έχουν ξεκινήσει ακόµα και 10 ή και 20 χρόνια πριν ο όγκος φτάσει σε τέτοιο µέγεθος που να προκαλέσει συµπτώµατα στον ασθενή ( κάτι που όµως δεν ισχύει όταν αναπτύσσεται σε µικρή ηλικία, κάτω των 55 ετών ).

Από τους καρκίνους που προαναφέραµε ότι αποκαλύπτονται σε νεκροτοµικές µελέτες, οι περισσότεροι δεν αποτελούν ποτέ ουσιαστικό πρόβληµα. ∆εν δίνουν ούτε σηµεία, ούτε συµπτώµατα και δεν επηρρεάζουν την υγεία του ασθενούς. Πολύ µικρό ποσοστό ασθενών από αυτούς απαιτούν θεραπεία για καρκίνο του προστάτη, ενώ οι περισσότεροι άνδρες µε Καρκίνο του Προστάτη δεν πεθαίνουν τελικά από αυτόν.

Γενικά, υπολογίζεται ότι ένας άνδρας έχει πιθανότητα περίπου 16% να νοσήσει από Καρκίνο του Προστάτη, 8% να αναπτύξει σοβαρά συµπτώµατα από τη νόσο και 4% να πεθάνει από αυτήν.

Με ποια συμπτώματα παρουσιάζεται ο καρκίνος του προστάτη;

Η νόσος µπορεί να παραµένει ασυµπτωµατική, χωρίς δηλαδή να παρουσιάζει κανένα σύµπτωµα για χρόνια. Αυτό σηµαίνει, ότι εάν ο ασθενής δεν υποβληθεί στον προληπτικό εργαστηριακό έλεγχο και δεν επισκεφθεί τον ουρολόγο προληπτικά, δεν θα διαγνωσθεί σ’ αυτόν εγκαίρως ο καρκίνος του προστάτη.

Όταν τα συµπτώµατα τελικά εµφανίζονται, τα περισσότερα από αυτά πάλι δεν είναι ειδικά και τα περισσότερα προσοµοιάζουν µε αυτά της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη ή της προστατίτιδας:

• Δυσκολία στην ούρηση,
• Συχνουρία, ειδικά τη νύχτα,
• Αδύναµη ροή ούρων ή διακοπτόµενη ούρηση,
• Πόνος ή κάψιµο κατά την ούρηση, αίµα στα ούρα ή στο σπέρµα,
• Πόνος στην εκσπερµάτιση, ενώ σε πιο προχωρηµένο στάδιο, οστικός πόνος που παρουσιάζεται συνήθως στη µέση, στους µηρούς και στη λεκάνη και οφείλεται σε µεταστάσεις στα οστά.

Ποια είναι τα πιθανά αίτια του καρκίνου του προστάτη;

• Κατ’ αρχήν να πούµε ότι υπάρχουν κάποιοι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται µε τον ΚΠ, πράγµα που σηµαίνει ότι εάν κάποιος έχει έναν ή περισσότερους από αυτούς τους παράγοντες, έχει περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξει το συγκεκριµένο καρκίνο, άρα θα πρέπει να είναι σε πιό εντατική παρακολούθηση για την έγκαιρη διάγνωση της νόσου. Οι παράγοντες αυτοί είναι:
• Η ηλικία: µετά τα 50 αυξάνεται η πιθανότητα ανάπτυξης ΚΠ
• Η φυλή: Οι Αφροαµερικάνοι παρουσιάζουν τη µεγαλύτερη συχνότητα ΚΠ, µε την εµφάνιση σε µικρότερη ηλικία και τη χειρότερη εξέλιξη από τις υπόλοιπες φυλές
• Το οικογενειακό ιστορικό όπως προαναφέρθηκε
• ∆ιαιτητικοί παράγοντες: διατροφή ιδιαίτερα πλούσια σε λίπος µε χαµηλή ποσότητα φρούτων και λαχανικών
• Άλλα πιθανά αίτια που ενοχοποιούνται για την ανάπτυξη της νόσου είναι η κατάχρηση σκευασµάτων τεστοστερόνης που χορηγούνται από µη ειδικούς, διαταραχές της σχέσης ανδρογόνων / οιστρογόνων προερχόµενες από ενδοκρινικά αίτια ή από αλκοολισµό, κοινωνικοοικονοµικοί παράγοντες, σεξουαλικές συνήθειες, φλεγµονές του προστάτη.

Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου του προστάτη;

Η προληπτική εξέταση γίνεται µε τη δακτυλική εξέταση, τον προσδιορισµό των επιπέδων του Ειδικού Προστατικού Αντιγόνου ( PSA ) στο αίµα και το διορθικό υπερηχογράφηµα του προστάτη, ενώ η διάγνωση τελικά µπαίνει από τη βιοψία του προστάτη.

Κάθε άνδρας µετά την ηλικία των 45 ετών θα πρέπει να επισκέπτεται τον ουρολόγο και να µπαίνει σε πρωτόκολλο προληπτικής παρακολούθησης µε τις εξετάσεις που προαναφέρθηκαν, εκτός και αν έχει οικογενειακό ιστορικό, οπότε θα πρέπει να µπαίνει νωρίτερα σε εντατική παρακολούθηση.

Η ερµηνεία και συχνότητα µέτρησης του PSA θα πρέπει να γίνεται κατά την εκτίµηση του ουρολόγου και όχι βάσει των τιµών που δίνουν τα µικροβιολογικά εργαστήρια, καθώς τα δεδοµένα αλλάζουν συνεχώς και εξαρτώνται και από τη συνολική κλινική συνεκτίµηση. Ενδεικτικά, να αναφέρουµε ότι κάποιες µελέτες καταδεικνύουν υψηλή συχνότητα Καρκίνο του Προστάτη σε άνδρες 50 ετών µε τιµή PSA 2,5 ng/ml, ενώ έχει βρεθεί ότι ασθενείς µε PSA κάτω του 1 ng/ml έχουν καρκίνο σε ποσοστό 5%.

Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι δέν υπάρχει «φυσιολογική τιµή» για το PSA και η ερμηνεία του πρέπει να γίνεται πάντα µε κλινική συνεκτίµηση από τον ειδικό, που είναι ο ουρολόγος.

Η βιοψία του προστάτη πραγματοποιείται υπό διορθική υπερηχογραφική καθοδήγηση . Κατά τη βιοψία λαμβάνονται µε µία ειδική λεπτή βελόνα 12-14 τεµάχια προστατικού ιστού. Αν στην πρώτη βιοψία δεν ανευρεθεί καρκίνος και το PSA εξακολουθεί να είναι υψηλό, συνιστάται δεύτερη ή και περισσότερες βιοψίες, µε περισσότερα ιστοτεµάχια. Η βιοψία είναι µια σχετικά απλή διαδικασία, η οποία δύναται να πραγµατοποιηθεί ακόµα και σε επίπεδο ιδιωτικού ιατρείου υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις ( χορήγηση αναλγητικής και κατάλληλης αντιβιοτικής αγωγής )

Μία υψηλή τιμή PSA σημαίνει πάντα καρκίνο;

Το PSA µπορεί να βρίσκεται αυξηµένο και σε άλλες καταστάσεις εκτός του καρκίνου του προστάτη, δεν επηρεάζεται από κάποιους θεραπευτικούς ή διαγνωστικούς χειρισµούς, ενώ υποδιπλασσιάζεται όταν ο ασθενής υποβάλλεται σε συγκεκριµένες φαρµακευτικές θεραπείες για καλοήθη Υπερπλασία του Προστάτη. Οι καταστάσεις αυτές φαίνονται στον πίνακα 3.2.

Έχει εξ’ άλλου υπολογιστεί σε στατιστικές µελέτες, ( εδώ αναφέρεται αυτή των Altwein et al ), ότι υπάρχει συσχετισµός της τιµής του PSA µε την πιθανότητα ύπαρξης καρκίνου του προστάτη, όπως περιγράφεται στον πίνακα 3.3., όπου φαίνεται καθαρά ότι µόνο σε πολύ υψηλές τιµές PSA ( > 50 ), και όταν δεν συνυπάρχει οξεία εµπύρετη προστατίτιδα, µπορούµε να πούµε µε αρκετά µεγάλη βεβαιότητα ότι υπάρχει καρκίνος του προστάτη.

Σε κάθε άλλη περίπτωση θα πρέπει να σταθµίζονται η τιµή του PSA, τα ευρήµατα της δακτυλικής εξέτασης και του διορθικού υπερήχου και να λαµβάνεται ανάλογα η απόφαση για να υποβληθεί ή όχι ο ασθενής σε βιοψία. Αυτή είναι και η µόνη οδός για την πρώιµη διάγνωση του καρκίνου, η οποία είναι και καθοριστική για την έκβαση και πρόγνωση της νόσου, καθώς εάν διαγνωστεί έγκαιρα µπορούµε να µιλάµε και για µακροχρόνια επιβίωση ή ακόµα και για ίαση, ενώ εάν  διαγνωστεί ένας καρκίνος όταν έχει δώσει ήδη µεταστάσεις, έχουµε φτωχότερη πρόγνωση.